Moskva Ankaranın Qara dənizdə hakim gücə çevrilməsindən narahatdır
Artıq məlum olduğu kimi, Rusiyanın Odessa şəhərinə raket və PUA hücumları zamanı şəhərin limanında lövbər salan iki türk gəmisi - “Viva” və “Cenk Ro Ro” adlı yük gəmiləri də zərbəyə məruz qalıb. Türkiyə vətəndaşları xəsarət almasalar da, bu hadisə Rusiya ilə Türkiyə arasında müəyyən gərginliyə səbəb olub. Prezident Ərdoğan Moskva və Kiyevə xəbərdarlıq edib.

Daha sonra Ankara səmasında dron zərərsizləşdirilib və yenidən Türkiyə lideri xəbərdarlıq mesajını sərt şəkildə çatdırıb. Bunun ardınca İzmit şəhərində yenə PUA vurulub.

Ukrayna münaqişəsi fonunda silsilə xarakterli bu hadisələr təsadüfə oxşamır. Müharibə poliqonundan xeyli uzaqda yerləşən Türkiyə şəhərlərinə hücumlar sanki hansısa güclərin maraqlarına xidmət edir.

Hazırda Türkiyənin də daxil olduğu Ukraynada könüllü sülhməramlı qüvvələrin yerləşdirilməsi ilə bağlı məsələ müzakirə olunmaqdadır. Rusiyanın iki türk gəmisini hədəfə almasının səbəbini bu kontekstdə qiymətləndirənlər var. Burada başqa məqsədin olduğu da mülahizə olaraq səslənir: Türkiyəni münaqişəyə cəlb etmək cəhdi. Hərçənd Ankara təmkinlidir və belə bir avantüraya getməz.

Son hadisələr Türkiyə və Rusiya arasında böhran yarada bilərmi? PUA hücumlarında əsas hədəf nədir?

Siyasi təhlilçi Sona Əliyeva “Yeni Müsavat”a söylədi ki, Rusiya və Türkiyə arasında baş verən son gərginliklərin kökündə birbaşa Kremlin imperiya maraqları dayanır: “Moskvadakı beyin mərkəzləri Türkiyənin Qara dəniz hövzəsində hakim gücə çevrilməsindən narahatdır. Üstəlik, Ankara Ukrayna masasında da kifayət qədər aktivdir. Baş verənlər göstərir ki, Türkiyə ilə Rusiya arasındakı ilıq münasibətlər heç də davamlı olmayacaq və Ankaranın qlobal miqyasda nüfuzunun artması Rusiyanı daha da qıcıqlandıracaq. Hazırda başı Ukrayna cəbhəsinə qarışan Rusiya hələ ki bu cür təxribatlarla türklərə qarşı "əzələ nümayişi" göstərir. Buna baxmayaraq, Ankara hələ ki təmkinlidir".

Siyasi təhlilçi onu da vurğuladı ki, Türkiyənin Turan Birliyi yolundakı addımları və prezident Ərdoğanın son çıxışında Turan Birliyi mesajları təkcə Qərbə yox, həm də Moskvaya ismarış idi: “Kreml Orta Asiya regionunun əlindən çıxmasını həzm etmək istəmir. Moskva hələ də imperiya maraqlarından çıxış edərək Türküstan coğrafiyasına öz arxa bağçası kimi baxır. Bütün bunlar Rusiya-Türkiyə gərginliyinin alt qatıdır. Üst qatda isə Yunanıstan və Rusiya əməkdaşlığı, Türkiyənin Ukraynaya hərbi, humanitar və iqtisadi yardımları, qarşılıqlı texniki ticarət, eyni zamanda Qərbin Türkiyəni Ukrayna-Rusiya savaşının aktiv fazasına sürükləmək cəhdləri dayanır. Görünən odur ki, Ukraynanın resursları tükəndikcə, Qərb özündən olmayan alternativlər haqqında düşünməyə başlayıb. İranın və Çinin Rusiyaya yardımları fonunda Qərb də Türkiyəni Ukraynanın "hamisi" kimi savaşa cəlb etmək istəyir. Amma Ankara kifayət qədər səbrli davranır. Ona görə ki, Rusiya indiyə qədər türklərin “qırmızı xətti”ni tapdalamayıb. Hətta yük gəmilərinin vurulması da səbr yoxlaması idi. Əgər Türkiyəyə qarşı hava, su və quru təhdidləri davamlı xarakter alarsa, o zaman Rusiyanın hərbi gəmiləri Ukraynaya verilən yeni nəsil PUA-ların “yem”inə çevriləcək. Hətta hazırda Türkiyə Rusiyanın Qara dənizdəki bütün hərəkətlərinə nəzarət edə biləcək gücdədir".

Hərbi ekspert Səxavət Məmməd isə qeyd etdi ki, Rusiya-Ukrayna müharibəsinin coğrafiyası çox genişlənib: “Daha əvvəl Polşa səmasında rus dronları peyda oldu, ardınca Rumıniya, Danimarka, İsveçdə dron hücumları baş tutdu. Hətta Estoniya səmasında Rusiya qırıcısının 12 dəqiqə qalması müşahidə olundu. Qərbdən təzyiq artdıqca Rusiya da bəzi ölkələri test edirdi. Türkiyə ilə Rusiya arasındakı gərginliyə baxanda da buna bənzər hallar yaşanır. Türkiyə Rusiya- Ukrayna müharibəsində neytral qalmağa üstünlük verirdi, ancaq Türkiyə tərəfi Ukraynaya silah, sursat, dron və texnikaların satışını həyata keçirirdi. Türkiyə ilə Rusiya arasında gərginliyin əsasını hesab edirəm ki, ABŞ-nin Ankaradakı səfirinin Türkiyə "S-400"ləri Rusiyaya qaytaracaq iddiası qoydu. Ardınca isə Ərdoğan-Putin görüşündə Türkiyə tərəfinin "S-400"ləri təhvil verməklə bağlı təklifi də müzakirə mövzusu oldu”.

Onun fikrincə, Rusiyanın tankerləri Türkiyənin sahil sularında vuruldu, bundan sonra Rusiya Ukraynanın sahil sularında Türkiyə tankerlərini vurdu: “Rusiya bununla mesaj verdi ki, onun tankerlərini Türkiyə öz sahil sularında qoruya bilmirsə, Rusiya da Türkiyənin tankerlərini vuracaq. Türkiyə prezidenti Rusiya və Ukraynaya xəbərdarlıq etdi. Ancaq xəbərdarlığın mahiyyəti bizi bu prosesə qatmayından daha çox Qara dənizdə sabitlik, ticarətin davam etməsi yönündə idi. Rusiya tərəfi isə son zamanlar maksimum Qara dənizi iflic etmək niyyətindədir. Rusiya bununla Türkiyə və Qara dəniz sahillərindəki ölkələrə mesaj verir ki, onların əsas ticarət yollarını təhdid altında saxlaya bilər. Dolayısı ilə Rusiya təhdid etməklə məşğuldur. Bundan əlavə, Rusiya hər ehtimala qarşı Türkiyənin hava məkanını da test etmiş olur. Bu test nəticəsində Türkiyənin müəyyən boşluqları da ortaya çıxır. Necə ki, bu, Polşa və digər Avropa ölkələrində aşkarlanmışdı".